Hallo,
Dit is het eerste punt van de excursie over Rivierenland. Gedurende de excursie wordt je gevraagd om goed op het landschap te letten: welk grondgebruik zie je voornamelijk en hoe is dat te verklaren aan de hand van de locatie. Dus wees je bewust van de afstand tot de rivier.
Een belangrijk aspect van de invloed van rivieren op het landschap en landgebruik is de afzetting. Afzetting van een rivier noemen we fluviatiele afzettingen. De grootte van de deeltjes die worden afgezet is afhankelijk van de stroomsnelheid of turbulentie van het water. Hoe groter de deeltjes zijn (keien, grind of grof zand zijn groot) hoe meer kracht er nodig is om deze te verplaatsen. Als de kracht niet groot genoeg is om de deeltjes te verplaatsen zullen ze naar beneden zakken en bezinken. Omdat Nederland in een delta ligt is de stroomsnelheid relatief laag dus keien en rotsen zullen we niet vinden. In de delta zien we wél een groot verschil in deeltjes grootte variëren van grof zand tot klei. Bij een overstroming van een rivier is de stroomsnelheid vlak langs de rivier nog hoog en dus zal het afgezette materiaal groot zijn. Naarmate het water verder landinwaarts gaat neemt de stroomsnelheid af. In de laagste plekken in het landschap, kommen, zal het water het langste blijven staan. Daar bezinken ook de kleinste deeltjes, lutum, en daar vind je komklei. Omdat een bodem die bestaat uit vooral hele kleine deeltjes zwaar is om te bewerken wordt deze ook wel ‘zware klei’ genoemd.
Je staat nu in de uiterwaarden, het gebied langs een rivier dat tussen de zomerdijk en de winterdijk ligt. In dit specifieke geval ontbreekt een zomerdijk omdat de vaargeul al diep genoeg is uitgesleten in het landschap. De uiterwaarden overstromen met regelmaat; de winterdijk moet het water bij hoogwaterstanden tegen houden. Door het natuurlijke proces van het verschil in stroomsnelheden ontstaan er langs de rivier oeverwallen. Op deze oeverwallen zijn later dorpjes gesticht, zoals ook Wilsum (zie plaatje hieronder). Achter de oeverwal vind je de zogenaamde kom. Van oudsher slecht ontwaterd gebied; daarom vind je hier vaak sloten of weteringen om het gebied te ontwateren.
Hieronder een weergave van de hoogtekaart van het gebied. Rood is hoog, blauw is laag. Je kunt de boerderij langs de IJssel nog herkennen.
