De Binnenveldse Hooilanden, met circa 300 hectare natuur, bestaat deels uit bestaande natuurgebieden en deels uit nieuwe natuur op voormalige agrarische gronden. Dit gebied is gelegen in het dal van de Gelderse Vallei en maakt onderdeel uit van het cultuurlandschap het Veenontginningslandschap “De Grift” (zie op de kaart het gebied Veenkampen).
Het gebied kenmerkt zich door een grote openheid, de smalle rechtlijnige percelen en zeer natte gronden met een hoge grondwaterstand. Dit dal wordt gevoed door grondwater uit twee stuwwallen: aan de oostkant de Veluwe(-flank) en aan de westkant Utrechtse Heuvelrug – beiden gevormd tijdens de voorlaatste ijstijd in het Saalien. Water dat als neerslag op de flanken van de stuwwallen valt, zakt de bodem in en stroomt op een gegeven moment zijwaarts door de ondergrond naar het dal. Het water komt uiteindelijk in het dal als kwelwater omhoog (zie figuren hieronder).
Tijdens de Middeleeuwen was het gebied één groot doorstroommoeras, met uitgestrekte zogenaamde blauwgraslanden. De Grift is aangelegd om het overtollige water af te voeren en het veen te ontginnen en af te voeren. Door de ontginningen is een netwerk van dicht bij elkaar liggende sloten ontstaan (slagenverkaveling). Deze verkavelingen staan meestal loodrecht op de waterloop de Grift (tegenwoordig valleikanaal; met uitgang -kanaal duidend op de menselijke aanleg), die afwatert naar het noordwesten.
De blauwe graslanden zijn na ruilverkaveling grotendeels verdwenen en omgevormd tot productievere graslanden met veel sloten. Momenteel is er een groot potentieel voor herstel en uitbreiding van deze prachtige blauwe graslanden, andere soorten graslanden en combinaties daarvan.
Bronnen: Beeldkwaliteitsplan Binnenveld 2010, Schetsontwerp Binnenveldse Hooilanden 2016.
